Türkiye iklim endeksi değerleri ile ahşabın biyolojik bozunma derecesinin değerlendirilmesi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2025
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Bursa Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Ahşap malzeme organik bir madde olması nedeniyle çeşitli biyolojik zararlılar tarafından degrade edilebilmektedir. Sıcaklığın özellikle 20-27°C arasında ve nemin %65-70 olması halinde mantarlar için uygun bir yaşam ortamı sağlanmış olur. Ülkemizde genellikle dış ortam koşullarında kullanılan ahşap malzemeler bu değerler aralığında bulunduğundan mantar zararına maruz kalmaktadır. Bu nedenle iklim indeksi değerlerinin bilinmesi ülkemizde dış ortamda kullanılan ahşap malzemenin mantar zararına uğrama derecesinin değerlendirilmesi ve potansiyel bozunma tehlikelerinin olumsuz yansımalarını en aza indirgemek adına alınması gereken teknik ve pratik önlemler hakkında bilgi vermesi bakımından önemlidir. Çalışmada, ülkemiz illerinin 2012-2023 yılları arasındaki meteorolojik verileri alınarak iklim sınıflandırılmasını yapmak ve iklim indeksi değerlerini hesaplayarak ahşabın biyolojik bozunmasını ilişkilendirmek amaçlanmıştır. Bu amaçla son 11 yıllık süreçte meteorolojik parametrelerden sıcaklık ve yağış faktörleri ele alınarak Erinç iklim sınıflandırması ve Scheffer İklim İndeksi değerleri bulunmuş ve iklim indeksi değerlerinin çürüklük riskine göre sınıflandırması yapılmıştır. Ayrıca optimize edilmiş SARIMA modelleri kullanılarak önümüzdeki 5 yıl içinde iklim sınıflandırma ve endeks değerlerine yönelik tahminlemelerde bulunulmuştur. Küresel Güneş Radyasyonu Toplamı (kwsaat/m2), sıcaklığın 30℃ üzeri olduğu gün sayısı ve toplam güneşlenme sayısı verileri de incelenerek elde edilen sonuçlar yorumlanmıştır. Sonuç olarak, 2012-2023 ve 2024-2028 yılları arasındaki iklim indeksinin, daha önceki yılların iklim indeksi değerlerine kıyasla azaldığı bulunmuştur. En yüksek yağış etkinlik indeksi Doğu Karadeniz bölgesinde elde edilirken, en düşük Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu bölgesinde elde edilmiştir. İller bazında ise en yüksek yağış etkinlik indeksi Rize'de, en düşük Iğdır'da tespit edilmiştir. Scheffer İklim İndeksi değerlerinin ise son yıllarda ve önümüzdeki yıllarda hafifçe arttığı bulunmuştur. En yüksek Scheffer İklim İndeksi Doğu Karadeniz bölgesinde sırasıyla Rize, Giresun, Ordu ve Trabzon için bulunurken, en düşük indeks Doğu Anadolu bölgesi illerinden Bitlis ve Van, İç Anadolu bölgesi illerinden Karaman ve Güneydoğu Anadolu bölgesi illerinden Batman'da tespit edilmiştir. İklim indekslerinde bulunan bulguların azalan yağış ve artan sıcaklıklarla ilgili olduğu düşünülmektedir. Küresel Güneş Radyasyonu Toplamı (kwsaat/m2), sıcaklığın 30℃ üzeri olduğu gün sayısı ve toplam güneşlenme sayısı değerlendirildiğinde ülkemizde son 10 yıl içerisinde sıcaklığın bölgelere göre arttığı görülmektedir. Bu bilgiler, Erinç iklim indeksi ve Scheffer İklim Sınıflandırması ile uyumlu bulunmuştur. Çürüklük riskinin fazla olduğu bölgelerde dış ortam koşullarında kullanılacak ahşap malzemenin emprenye işleminden geçirilerek kullanılması bir zorunluluktur. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de artan küresel ısınma, iklim üzerinde önemli değişimlere neden olmaktadır. Bunun sonucu olarak dış ortam koşullarında kullanılan ahşap, mevsimsel etkilerden önemli ölçüde etkilenmekte ve kullanım ömrü zamanla değişebilmektedir. Özellikle son yıllarda yağış miktarındaki azalma buna karşılık sıcaklık ve global güneş radyasyonu miktarındaki artışa bağlı olarak ahşaba zarar veren bozundurucu faktörlerde değişiklikler olması muhtemeldir. Özellikle mantar saldırılarının yanı sıra böcek ve termit saldırılarının önümüzdeki yıllarda daha fazla görüleceği düşünüldüğünden dış ortam ahşap ürünlerin emprenye edilerek kullanılması veya modifiyeli ahşap malzemelerin kullanılması, bu ürünlerin kullanımının yaygınlaştırılması ve buna yönelik toplumsal farkındalığın arttırılması gereklidir.
Summary Wood is an organic material, so it is susceptible to degradation by various biological agents. When temperatures range between 20-27°C and humidity levels are between 65-70%, the conditions become ideal for fungal growth. In our country, wood materials typically used in outdoor environments fall within these ranges, making them vulnerable to fungal damage. Therefore, understanding climate index values is crucial for assessing the degree of fungal damage risk to outdoor wood materials in our country and providing insights into the technical and practical measures needed to minimize the adverse effects of potential decay hazards. The study's objective is to classify the climate of provinces in our country and calculate climate index values using meteorological data from 2012-2023. In doing so, the study aims to link these values to the biological decay of wood. For this purpose, the Erinç climate classification and Scheffer Climate Index values were calculated based on temperature and precipitation parameters over the last 11 years. These values were then categorized according to decay risk levels. Additionally, optimized SARIMA models were utilized to forecast climate classifications and index values for the next five years. The results were interpreted by examining data on Total Global Solar Radiation (kWh/m²), the number of days with temperatures exceeding 30°C, and total sunshine duration. As a result, overall, the climate index between 2012-2023 and 2024-2028 has decreased compared to the climate index values of previous years. The highest precipitation efficiency index was observed in the Eastern Black Sea region, while the lowest was found in the Southeastern Anatolia and Central Anatolia regions. On a provincial basis, the highest precipitation efficiency index was recorded in Rize, while the lowest was detected in Iğdır. The values of the Scheffer Climate Index were found to have slightly increased in recent years and are expected to continue to do so in the coming years. The highest Scheffer Climate Index values were observed in the Eastern Black Sea region, specifically in Rize, Giresun, Ordu, and Trabzon. In contrast, the lowest index values were found in Bitlis and Van in the Eastern Anatolia region, Karaman in the Central Anatolia region, and Batman in the Southeastern Anatolia region. The findings on climate indices are related to decreasing precipitation and increasing temperatures. When the Total Global Solar Radiation (kWh/m²), the number of days with temperatures exceeding 30°C, and total sunshine duration are evaluated, it is evident that temperatures have increased across regions in the country over the past decade. These findings were consistent with the Erinç Climate Index and the Scheffer Climate Classification. In regions with a high risk of decay, it is essential to use impregnated wood for outdoor applications. As is the case globally, increasing global warming in our country is causing significant changes in the climate. As a result, wood used in outdoor environments is greatly affected by seasonal factors, which may alter its service life over time. Particularly in recent years, the decrease in precipitation and the corresponding increase in temperature and global solar radiation are likely to result in changes to the factors that cause damage to wood. Given the expected rise in fungal attacks and insect and termite attacks in the coming years, it is necessary to promote the use of impregnated or modified wood products for outdoor applications and raise public awareness about these issues.
Summary Wood is an organic material, so it is susceptible to degradation by various biological agents. When temperatures range between 20-27°C and humidity levels are between 65-70%, the conditions become ideal for fungal growth. In our country, wood materials typically used in outdoor environments fall within these ranges, making them vulnerable to fungal damage. Therefore, understanding climate index values is crucial for assessing the degree of fungal damage risk to outdoor wood materials in our country and providing insights into the technical and practical measures needed to minimize the adverse effects of potential decay hazards. The study's objective is to classify the climate of provinces in our country and calculate climate index values using meteorological data from 2012-2023. In doing so, the study aims to link these values to the biological decay of wood. For this purpose, the Erinç climate classification and Scheffer Climate Index values were calculated based on temperature and precipitation parameters over the last 11 years. These values were then categorized according to decay risk levels. Additionally, optimized SARIMA models were utilized to forecast climate classifications and index values for the next five years. The results were interpreted by examining data on Total Global Solar Radiation (kWh/m²), the number of days with temperatures exceeding 30°C, and total sunshine duration. As a result, overall, the climate index between 2012-2023 and 2024-2028 has decreased compared to the climate index values of previous years. The highest precipitation efficiency index was observed in the Eastern Black Sea region, while the lowest was found in the Southeastern Anatolia and Central Anatolia regions. On a provincial basis, the highest precipitation efficiency index was recorded in Rize, while the lowest was detected in Iğdır. The values of the Scheffer Climate Index were found to have slightly increased in recent years and are expected to continue to do so in the coming years. The highest Scheffer Climate Index values were observed in the Eastern Black Sea region, specifically in Rize, Giresun, Ordu, and Trabzon. In contrast, the lowest index values were found in Bitlis and Van in the Eastern Anatolia region, Karaman in the Central Anatolia region, and Batman in the Southeastern Anatolia region. The findings on climate indices are related to decreasing precipitation and increasing temperatures. When the Total Global Solar Radiation (kWh/m²), the number of days with temperatures exceeding 30°C, and total sunshine duration are evaluated, it is evident that temperatures have increased across regions in the country over the past decade. These findings were consistent with the Erinç Climate Index and the Scheffer Climate Classification. In regions with a high risk of decay, it is essential to use impregnated wood for outdoor applications. As is the case globally, increasing global warming in our country is causing significant changes in the climate. As a result, wood used in outdoor environments is greatly affected by seasonal factors, which may alter its service life over time. Particularly in recent years, the decrease in precipitation and the corresponding increase in temperature and global solar radiation are likely to result in changes to the factors that cause damage to wood. Given the expected rise in fungal attacks and insect and termite attacks in the coming years, it is necessary to promote the use of impregnated or modified wood products for outdoor applications and raise public awareness about these issues.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Erinç iklim sınıflandırması, Scheffer İklim indeksi, çürüklük, ahşap, emprenye, Erinç climate classification, Scheffer climate index, Wood decay, Impregnation
